Η ομιλία του Πρέσβη του Ισραήλ στην Ελλάδα κ. Νόαμ Κατς στην Ημέρα Μνήμης Θυματών του Ολοκαυτώματος

Πρέσβης Katz: Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος Αθήνα 2025

Κυρίες και κύριοι,

Σήμερα, συγκεντρωθήκαμε για να τιμήσουμε τη μνήμη των έξι εκατομμυρίων εβραϊκών ψυχών που δολοφονήθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς, μεταξύ των οποίων 67.000 Έλληνες Εβραίοι - ένα συγκλονιστικό 87% του ελληνικού εβραϊσμού. Το Ολοκαύτωμα αποδεκάτισε τις ιστορικές ελληνικές εβραϊκές κοινότητες που είχαν εμπλουτίσει τη χώρα για αιώνες, από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη μέχρι μικρότερες πόλεις και νησιά όπως η Λάρισα, τα Τρίκαλα, η Άρτα, τα Ιωάννινα, η Κέρκυρα και η Ρόδος.

Το Ολοκαύτωμα ήταν το πιο σκοτεινό κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας - μια υπολογισμένη προσπάθεια εξόντωσης ενός ολόκληρου λαού, του εβραϊκού λαού. Οι Ναζί κατασκεύασαν μια βιομηχανική μηχανή θανάτου, στοχεύοντας τους Εβραίους στην ανελέητη επιδίωξη της γενοκτονίας τους. Ωστόσο, η μνήμη του Ολοκαυτώματος δεν αφορά μόνο την τραγωδία- είναι επίσης μια ιστορία επιβίωσης, ανθεκτικότητας και αντοχής του ανθρώπινου πνεύματος.

Η ιστορία του Οββαδία Μπαρούχ, ενός Έλληνα Εβραίου από τη Θεσσαλονίκη, συμπυκνώνει αυτή την ανθεκτικότητα. Γεννημένος το 1922, ο Οββαδίας ζούσε στη ζωντανή εβραϊκή γειτονιά του Βαρώνου Χιρς. Το 1942, οι Ναζί εφάρμοσαν τους ρατσιστικούς νόμους τους στους Έλληνες Εβραίους, περιορίζοντάς τους σε γκέτο. Τον Μάρτιο του 1943, ο Οββαδίας και η οικογένειά του εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς, στοιβαγμένοι σε βαγόνια με ζώα για ένα επταήμερο ταξίδι χωρίς φαγητό και νερό. Κατά την άφιξη, επικράτησε χάος. Ο Οββαδίας έχασε την οικογένειά του και υπέμεινε βάναυση καταναγκαστική εργασία, γλωσσικά εμπόδια και συνεχείς ξυλοδαρμούς. Τον Ιανουάριο του 1945, ο Οββαδίας εξαναγκάστηκε σε μια πορεία θανάτου προς τη Γερμανία, υπομένοντας ανείπωτες κακουχίες.

Μέσα στη φρίκη, ο Οββαδίας βρήκε μια απίθανη πηγή ελπίδας: την Αλίζα Τσαρφατή, μια Ελληνίδα συγκρατούμενη. Παρά τις αδιανόητες συνθήκες, ο δεσμός τους μεγάλωσε. Πριν χωρίσουν, ο Οββαδίας ορκίστηκε ότι αν επιβίωναν, θα παντρεύονταν. Αφολυ απελευθερώθηκε το 1945, ο Οββαδίας επέστρεψε στην Ελλάδα, βρήκε την Αλίζα και εκπλήρωσε την υπόσχεσή του. Μαζί μετανάστευσαν στο Ισραήλ, αψηφώντας όλες τις πιθανότητες για να ξαναχτίσουν τη ζωή τους.

Η Αλίζα, η οποία είχε υποστεί φρικτά ιατρικά πειράματα, γέννησε ως εκ θαύματος δύο παιδιά. Ενώ τόσο ο Οββαδίας όσο και η Αλίζα έχουν πλέον αποβιώσει, η κληρονομιά τους περιλαμβάνει πέντε εγγόνια και δύο δισέγγονα. Η ιστορία τους είναι μια ιστορία επιβίωσης, αγάπης και αναβίωσης - μια απόδειξη του αδάμαστου ανθρώπινου πνεύματος.

Καθώς η γενιά των επιζώντων του Ολοκαυτώματος μειώνεται, καθίσταται επίσημη ευθύνη μας να διατηρήσουμε τις ιστορίες τους. Η εβραϊκή εντολή Ζαχόρ

- η μνήμη - απαιτεί περισσότερα από την ανάμνηση- μας καλεί σε επαγρύπνηση ενάντια στον αντισημιτισμό, τον ρατσισμό και το μίσος. Το «Ποτέ ξανά» δεν πρέπει να είναι ένα κενό σύνθημα, αλλά μια πρόσκληση για δράση.

Τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος ακούγονται με μεγαλύτερη επιτακτικότητα σήμερα. Η φετινή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος συμπίπτει εν μέσω μιας εύθραυστης κατάπαυσης του πυρός στον πόλεμο που εξαπολύθηκε εναντίον του Κράτους του Ισραήλ. Ενώ υπάρχει ανακούφιση και χαρά για την απελευθέρωση των ομήρων, είναι ζωτικής σημασίας να θυμόμαστε πώς ξεκίνησε - με την πιο καταστροφική επίθεση κατά των Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα, που πραγματοποιήθηκε από τη Χαμάς, μια γενοκτονική και αντισημιτική οργάνωση αφοσιωμένη στην καταστροφή του Ισραήλ. Αυτή η επίθεση, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 1.200 Ισραηλινούς και είδε 251 ανθρώπους να κρατούνται όμηροι, χαρακτηρίστηκε από φρικαλεότητες αφάνταστης σκληρότητας: μωρά που δολοφονήθηκαν στα κρεβάτια τους, μαζικές εκτελέσεις, βιασμούς και το κάψιμο οικογενειών ζωντανών. Η απόλυτη κλίμακα αυτής της φρίκης απηχεί τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της Σοά και μας υπενθυμίζει την επαγρύπνηση που απαιτείται για την αντιμετώπιση τέτοιου μίσους.

Ογδόντα χρόνια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, θα μπορούσε κανείς να ελπίζει ότι ο αντισημιτισμός θα αποτελούσε κατάλοιπο του παρελθόντος, ωστόσο επιμένει και αυξάνεται, συχνά μεταμφιεσμένος ως «αντισιωνισμός». Σε όλο τον κόσμο, οι διαδηλώσεις και η ρητορική συχνά κλιμακώνονται σε ρητές ή σιωπηρές εκκλήσεις για την καταστροφή του Ισραήλ και τη στοχοποίηση των εβραϊκών κοινοτήτων παγκοσμίως. Ένα τέτοιο μίσος δεν θέτει μόνο σε κίνδυνο τον εβραϊκό λαό, αλλά υπονομεύει τις αξίες και τη σταθερότητα των ελεύθερων κοινωνιών. Η καταπολέμηση του αντισημιτισμού δεν είναι αποκλειστικά εβραϊκή υπόθεση - αποτελεί ηθική και οικουμενική επιταγή για τη διασφάλιση του κοινού μέλλοντος της ανθρωπότητας.

Στις πιο σκοτεινές ώρες του Ολοκαυτώματος, υπήρξαν λαμπρά παραδείγματα ανθρωπιάς. Μεταξύ αυτών ήταν 364 Έλληνες που τιμήθηκαν ως Δίκαιοι των Εθνών από το Yad Vashem. Το θάρρος τους, που παραδειγματίζεται από προσωπικότητες όπως ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, οι Μητροπολίτες Ζακύνθου και Δημητριάδος, Χρυσόστομος και Ιωακείμ, η ηρωίδα της ελληνικής αντίστασης Λέλα Καραγιάννη, ο Δήμαρχος Ζακύνθου Λουκάς Καρρέρ, μας εμπνέει. Πέντε ακόμη Έλληνες Δίκαιοι των Εθνών θα τιμηθούν φέτος.  Αυτοί οι ήρωες διακινδύνευσαν τα πάντα για να σώσουν ζωές Εβραίων. Οι πράξεις τους μας υπενθυμίζουν τη βαθιά επίδραση του προσωπικού θάρρους.

Αυτή την Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, τιμούμε τα θύματα και τους επιζώντες, και δεσμευόμαστε να καταπολεμήσουμε το μίσος, την άρνηση του Ολοκαυτώματος και τη μισαλλοδοξία. Θυμούμενοι, ενισχύουμε την αποφασιστικότητά μας να οικοδομήσουμε έναν κόσμο όπου τέτοιες φρικαλεότητες δεν θα ξανασυμβούν ποτέ. Ας είμαστε ενωμένοι σε αυτή τη δέσμευση.